Khí thải là gì? Những điều cần biết về khí thải

Ngoài nước thải và rác thải, khí thải cũng là một tác nhân gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Trong cuộc sống hàng ngày, rất nhiều hoạt động tạo ra khí thải. Dưới đây là những thông tin về khí thải và các loại khí thải phổ biến mà Reecotech muốn chia sẻ cùng bạn.

1. Khí thải là gì?

Khí thải là hỗn hợp khí chứa các thành phần độc hại dưới dạng khí hoặc hơi, sinh ra từ các hoạt động của con người như sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, giao thông vận tải và nhiều hoạt động khác.

2. Các loại khí thải phổ biến

Hàng năm, lượng khí thải trên thế giới không ngừng gia tăng, với nhiều loại khí thải khác nhau. Một số loại khí thải thường gặp nhất bao gồm CO₂, SO₂, NOx, CH₄ và CFC.

2.1. Khí CO₂ (Carbon Dioxide)

CO₂ là khí không màu, không mùi, sản sinh tự nhiên từ quá trình hô hấp của sinh vật và quang hợp của cây cối. Tuy nhiên, phần lớn CO₂ trong khí quyển đến từ hoạt động của con người, đặc biệt là đốt cháy nhiên liệu hóa thạch (than, dầu, khí tự nhiên). Các nguồn phát thải chính bao gồm:

• Sản xuất công nghiệp: Như sản xuất xi măng, thép, nhựa, năng lượng và nhiều sản phẩm tiêu dùng khác.
• Giao thông vận tải: Đặc biệt từ ô tô, xe máy và máy bay, là nguồn phát thải CO₂ lớn thứ hai sau sản xuất công nghiệp.
• Phá rừng: Rừng hấp thụ CO₂, nhưng việc chặt phá rừng làm giảm khả năng hấp thụ và tăng lượng CO₂ trong khí quyển.
• Nông nghiệp và chăn nuôi: Quản lý chất thải kém hiệu quả từ các hoạt động này cũng góp phần vào lượng CO₂ phát thải.

2.2. Khí NOx (Nitrogen Oxides)

NOx là nhóm hợp chất bao gồm các oxit nitơ như NO (Nitric Oxide), NO₂ (Nitrogen Dioxide) và N₂O (Nitrous Oxide). Những chất này thường sinh ra từ quá trình đốt cháy nhiên liệu ở nhiệt độ cao, có thể gây ra ô nhiễm không khí và gây hại cho sức khỏe. Nguồn phát thải chính của NOx bao gồm:

• Sản xuất công nghiệp: Như sản xuất thủy tinh, sản xuất axit nitric, và lò nung xi măng.
• Giao thông vận tải: Động cơ đốt trong của xe cộ là nguồn phát sinh NOx đáng kể.
• Cháy rừng: Hoạt động này cũng thải ra một lượng lớn NOx vào khí quyển.

2.3. Khí SO₂ (Sulfur Dioxide)

SO₂ là một chất khí không màu, có mùi hắc, được sinh ra từ quá trình đốt cháy lưu huỳnh có trong nhiên liệu hóa thạch như than và dầu mỏ. SO₂ có khả năng gây kích ứng hệ hô hấp và là tác nhân chính gây mưa axit. Các nguồn phát thải chính gồm:

• Sản xuất công nghiệp: Đặc biệt là sản xuất xi măng, luyện kim và các ngành sử dụng dầu mỏ.
• Núi lửa phun trào: Phát thải ra khí SO₂ tự nhiên vào khí quyển.
• Các hoạt động khác: Như hút thuốc lá và đốt rừng.

2.4. Khí CH₄ (Methane)

CH₄ hay khí metan là một chất khí không màu, không mùi, dễ cháy và là khí nhà kính mạnh, gây hiệu ứng nhà kính gấp 25 lần CO₂ trong cùng khối lượng. Khí metan phát sinh từ:

• Chăn nuôi gia súc: Quá trình tiêu hóa ở động vật nhai lại như bò tạo ra metan, là nguồn phát thải chính trong nông nghiệp.
• Phân hủy kỵ khí: Xảy ra trong môi trường không có oxy, như ở đầm lầy hoặc tầng trầm tích dưới đáy biển.
• Đốt cháy nhiên liệu hóa thạch và cháy rừng: Cũng là nguồn phát sinh CH₄.

2.5. Khí CFC (Chlorofluorocarbon)

CFC là một hợp chất khí có chứa clo, flo và carbon, được con người tổng hợp và sử dụng trong các sản phẩm làm lạnh như tủ lạnh và máy điều hòa. CFC là một trong những nguyên nhân chính gây ra suy giảm tầng ozone, bảo vệ trái đất khỏi tác động của tia UV. CFC dễ bay hơi và hòa tan trong không khí, làm tăng nguy cơ phát thải ra môi trường.

3. Tác hại của khí thải

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ô nhiễm không khí được coi là “sát thủ thầm lặng,” với ước tính hơn 7 triệu người chết mỗi năm do hậu quả của tình trạng này. Các hạt bụi lớn có thể nhìn thấy hoặc cảm nhận được, nhưng các hạt siêu mịn (dưới 2,5 micromet) không thể nhận biết bằng mắt thường. Những hạt bụi siêu mịn này có thể dễ dàng xâm nhập vào hệ hô hấp, gây ra các bệnh nguy hiểm về đường hô hấp và tim mạch.

Khí CFC chứa các nguyên tố halogen như Clo và Flo, được coi là độc hại ở mức nguy hiểm cao. Đây là loại khí dễ bay hơi, khi thoát ra môi trường, CFC gây suy giảm tầng ozone và góp phần vào hiệu ứng nhà kính. Theo các nghiên cứu môi trường, hít phải khí CFC với nồng độ cao có thể gây ra các triệu chứng như nhiễm độc rượu, đau đầu, chóng mặt, run rẩy và co giật.

Khí CO₂ có khả năng hấp thụ và giữ nhiệt từ ánh sáng mặt trời, là nguyên nhân chính của hiệu ứng nhà kính, dẫn đến sự nóng lên toàn cầu. Trong khi đó, NOx là chất khí cực kỳ độc hại, làm suy yếu tầng ozone – lớp bảo vệ của Trái đất khỏi tia UV có hại. Ngoài ra, khí metan (CH₄) có khả năng gây hiệu ứng nhà kính mạnh hơn CO₂ gấp 80 lần trong 20 năm đầu, với tiềm năng làm nóng toàn cầu cao gấp 28 lần CO₂ trong 100 năm.

=> Tham khảo: Hệ thống sắc ký khí ứng dụng trong hệ thống giám sát khí thải tự động, liên tục (CEMS)

4. Biện pháp giúp giảm thiểu ô nhiễm từ khí thải

Hiện nay, giảm phát thải khí carbon là một mục tiêu quan trọng của toàn thế giới, vì lượng khí thải này gây tác động sâu sắc đến môi trường, đẩy nhanh biến đổi khí hậu và nhiều hệ lụy tiêu cực khác. Một số biện pháp giảm thiểu ô nhiễm khí thải bao gồm:

• Ưu tiên sử dụng phương tiện giao thông công cộng: Giảm lượng xe cá nhân giúp giảm đáng kể khí thải từ giao thông.
• Bảo trì và bảo dưỡng xe định kỳ: Đảm bảo hiệu suất của phương tiện, giảm thiểu khí thải độc hại.
• Tái sử dụng và giảm đồ nhựa dùng một lần: Hạn chế rác thải nhựa cũng giúp giảm lượng khí thải từ sản xuất và xử lý rác.
• Trồng cây xanh: Cây xanh hấp thụ CO₂ và cung cấp oxy, góp phần làm sạch không khí.
• Sử dụng tiết kiệm tài nguyên: Hạn chế tiêu thụ điện năng và nước giúp giảm lượng khí thải từ sản xuất năng lượng.
• Chuyển đổi từ năng lượng hóa thạch sang năng lượng tái tạo: Năng lượng mặt trời, gió và thủy điện là các nguồn năng lượng sạch, giảm đáng kể khí thải.

=> Xem thêm: Hệ thống sắc ký khí tự động ứng dụng phân tích khí đốt tự nhiên, khí sinh học và khí hóa lỏng LPG

5. Tiêu chuẩn khí thải ở Việt Nam

Tại Việt Nam, Chính phủ đã ban hành tiêu chuẩn khí thải công nghiệp theo quy chuẩn QCVN 19:2009/BTNMT. Quy chuẩn này áp dụng cho các cá nhân và tổ chức tham gia vào các hoạt động phát thải công nghiệp, nhằm đảm bảo lượng khí thải không gây tác động nghiêm trọng đến môi trường không khí.

Khí thải là một trong những tác nhân lớn gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe con người, chất lượng không khí và sự ổn định của hệ sinh thái. Từ khí CO₂ gây hiệu ứng nhà kính đến khí metan và NOx làm suy yếu tầng ozone, các loại khí thải này không chỉ gia tăng nguy cơ biến đổi khí hậu mà còn tác động trực tiếp đến cuộc sống hàng ngày. Để giảm thiểu tác động tiêu cực này, cần có sự chung tay từ mỗi cá nhân đến doanh nghiệp và chính phủ trong việc giảm thiểu phát thải, chuyển sang các giải pháp xanh và tuân thủ các tiêu chuẩn khí thải.