Tại sao phải đánh giá kiểm tra an toàn đập hồ chứa nước mùa mưa bão?

Việt Nam là một quốc gia nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa, có đường bờ biển dài. Đất nước thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai, gây thiệt hại về người và tài sản, làm tiêu tốn nhiều ngân sách quốc gia và làm suy giảm kinh tế. Do đó, công tác đảm bảo an toàn cho đập và hồ chứa nước luôn được đặt lên hàng đầu trước mỗi mùa mưa bão. Hãy cùng tìm hiểu về mùa mưa bão và thời gian đánh giá an toàn đập, hồ chứa nước mỗi năm.

Mùa mưa bão ở Việt Nam bắt đầu từ tháng mấy?

Việt Nam nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, có nhiệt độ và lượng mưa trung bình cao. Với diện tích tự nhiên kéo dài theo chiều vĩ độ, khí hậu của Việt Nam phân hóa rõ rệt: miền Bắc có 4 mùa với khí hậu nóng ẩm và mưa nhiều, trong khi miền Nam có 2 mùa nắng nóng trong năm. Tuy nhiên, sự khác biệt này không ảnh hưởng quá lớn đến tổng lượng mưa hằng năm của cả nước.

Mùa mưa bão ở miền Bắc và miền Nam Việt Nam thường bắt đầu từ tháng 4 và kéo dài đến tháng 10 hằng năm. Ở miền Trung, mùa mưa bão bắt đầu muộn hơn 1 tháng và kết thúc muộn hơn 1-2 tháng.

Lượng mưa ở miền Bắc và miền Trung thường bị ảnh hưởng bởi các cơn bão, rãnh thấp hoặc xung đột không khí. Trong khi đó, miền Nam chịu tác động từ hệ thống gió mùa Tây Nam.

Mỗi vùng miền có những yếu tố tác động riêng, nhưng lượng mưa trung bình hằng năm đều rất lớn. Do đó, lũ lụt và ngập úng thường xuyên xảy ra, làm cho công tác kiểm tra an toàn các công trình trước mùa mưa bão trở nên rất quan trọng.

=> Tìm hiểu: Quan trắc Khí tượng Thủy văn Chuyên dùng cho Đập, Hồ chứa Thủy điện theo Nghị định số 114/NĐ-CP

Nội dung đánh giá an toàn đập, hồ chứa nước trước kỳ mưa bão

Nội dung chính trong công tác đánh giá an toàn đập và hồ chứa nước trước mùa mưa bão hằng năm bao gồm:

• Kiểm tra thường xuyên và quan sát trực quan để đánh giá hiện trạng công trình.
• Đánh giá hiện trạng hồ chứa, bao gồm khả năng đón lũ, xả lũ, lưu lượng trầm tích, và hoạt động vận hành.
• Thực hiện công tác vận hành, quan trắc, dự báo và cảnh báo.
• Sau khi kết thúc mùa mưa bão hoặc diễn biến bất thường phải thực hiện ngay công tác kiểm tra đánh giá. Nếu có hư hỏng cần phải khắc phục và sửa chưa ngay nhằm đảm bảo an toàn đập, hồ chứa nước.

Vậy cơ quan nào chịu trách nhiệm đánh giá an toàn đập, hồ chứa hằng năm?

Các hội đồng đánh giá an toàn đập, hồ chứa nước được thành lập hằng năm

Để tránh lãng phí thời gian, công sức và ngân sách quốc gia, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 114/2018/NĐ-CP, quy định rõ tại Điều 17. Cụ thể:

• Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn lên kế hoạch đánh giá các công trình đập, hồ chứa thủy lợi.
• Bộ Công Thương chịu trách nhiệm đánh giá và kiểm tra các công trình đập, hồ thủy điện.
• Ủy ban nhân dân các tỉnh thành lập hội đồng đánh giá và kiểm tra các công trình đập, hồ chứa nước thuộc địa phận tỉnh, trừ các công trình thuộc thẩm quyền của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, và Bộ Công Thương.
• Riêng hệ thống đập thủy điện trên Sông Đà, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ quyết định thành lập hội đồng đánh giá.

Thành phần hội đồng đánh giá mức độ an toàn của các công trình bao gồm: Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Thư ký, Ủy viên phản biện và các Ủy viên là đại diện cơ quan chuyên môn quản lý nhà nước về thủy lợi, thủy điện thuộc các bộ, ngành, địa phương liên quan; tổ chức, cá nhân khai thác đập, hồ chứa nước; và các chuyên gia độc lập có kinh nghiệm về lĩnh vực xây dựng công trình thủy lợi, thủy điện.

Công tác kiểm tra đánh giá được thực hiện nghiêm ngặt hàng năm để đảm bảo các công trình luôn an toàn tuyệt đối trước mùa mưa bão. Việc tuân thủ Nghị định này nhằm bảo đảm an toàn cho công trình và người dân.

=> Xem thêm: Không lắp thiết bị quan trắc, giám sát tài nguyên nước bị phạt như thế nào?

Đẩy mạnh công tác quan trắc an toàn hồ chứa nước trước mùa mưa bão

Theo ghi nhận từ Reecotech, hệ thống hồ chứa nước tại Việt Nam trải dài từ Bắc vào Nam với vai trò quan trọng trong tưới tiêu, nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản, khai thác thủy điện, và phát triển du lịch. Hồ chứa nước đóng góp không nhỏ vào các ngành kinh tế trọng điểm của đất nước.

Tuy nhiên, nhiệm vụ đặc biệt của hồ chứa nước là điều hòa sinh thái và bảo vệ môi trường sống. Trong 10 năm qua, thiên tai diễn biến ngày càng phức tạp và khó lường, khiến việc quan trắc an toàn hồ chứa nước trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Để theo dõi và giám sát tình trạng hồ chứa, cung cấp thông tin phòng chống thiên tai, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã trình Thủ tướng Chính phủ các quy định về quan trắc an toàn đập hồ chứa trên các lưu vực sông lớn. Bộ cũng chỉ đạo các cơ quan chức năng theo dõi và kiểm tra công tác này nhằm đảm bảo an toàn cho các công trình hồ chứa trước mùa mưa bão.

Các chủ hồ chứa cần ưu tiên cắt, giảm lũ cho vùng hạ du và cung cấp nước phục vụ sản xuất trước và sau bão lũ. Tuy nhiên, Bộ Tài nguyên và Môi trường vẫn ghi nhận nhiều hạn chế trong công tác quan trắc, đặc biệt trong mùa mưa lũ. Một số hồ chứa chưa cập nhật kịp thời thông tin lên hệ thống, dẫn đến thiếu hụt số liệu quan trọng cho công tác phòng, chống thiên tai.

Trước tình trạng này, Cục Quản lý Tài nguyên nước Quốc gia đã ban hành văn bản nhắc nhở và cảnh cáo các đơn vị quản lý hồ chứa về việc thiếu số liệu. Bộ cũng tiến hành thanh tra đột xuất và giám sát thường xuyên để đảm bảo các chủ hồ thực hiện nghiêm túc công tác quan trắc an toàn hồ chứa trong mùa mưa bão.

Công tác quan trắc an toàn hồ chứa trước mùa mưa bão đã chứng minh hiệu quả, nhưng vẫn còn những điểm yếu do sự chậm trễ và thiếu quyết đoán của một số đơn vị. Công ty Reecotech hy vọng rằng trong thời gian tới, công tác này sẽ được đặt lên hàng đầu và trở thành ưu tiên hàng đầu trong mùa mưa bão.